O Lazarevcu

Mesto na kome je u prošlom veku podignuta varošica zove se Zbegovac. Ovo osunčano brdo privlačilo je ljude, uglavnom zanatlije (opančare, obućare, terzije, kovače,…) i trgovce. 1882.godine ovo bezimeno naselje dobija Zdravstvenu zadrugu, poštu i telegraf. Na Lazarevu subotu, 24.aprila 1887. godine, održan je zbor na kojem je izražena želja za proglašenje i imenovanje varošice. Sa ovog osnivačkog zbora upućen je zahtev Skupstini Kraljevine Srbije da bezimenom naselju na Zbegovcu da ime i odobri osnivanje opstine. Vlasti iz Šopića su u isto vreme poslale pismo Skupstini o svom neslaganju.

Narodna Skupstina Kraljevine Srbije je dobijeni zahtev građana sa brda Zbegovac posle dvogodišnjeg osporavanja predala Ministarskom Savetu radi udovoljenja želja građana. Savet je odlučio da 1889. godine varošica dobije ime Lazarevac, u čast srpskog kneza Lazara Hrebeljanovića. Naime, te godine je pripremana proslava 500.godišnjice boja na Kosovu. Ceo događaj je propraćen 28. juna 1889.godine u „Srpskim novinama” koje je uređivao Pera Todorović. Lazarevčani su uspeli da iz sela Šopića presele sedište sreza kolubarskog 1895. godine. Religiozne običaje su obavljali u crkvi u Petki, jer su im Šopićani to zabranjivali. Problem je prevaziđen nakon nekoliko meseci.

Prva bolnica u Lazarevcu sagrađena je 1930. Dobrotvori zgrade, koja je prve pacijente primila 1932., bili su Toma i Ilinka Paunović iz Šopića.

Prva škola je počela da radi 1. oktobra 1889. godine. Nova školska zgrada je useljena 1906.godine, a 1. aprila 1942.godine počela je sa radom građanska škola. Lazarevac je u I svetskom ratu bio poprište odlučujućih bitki za opstanak Srbije. Od 16. novembra do 15. decembra 1914. godine trajala je Kolubarska bitka. Najkrvavije borbe su vođene radi zauzimanja visova Vračeg brda i Cavke. General Živojin Mišić je posle uspešno okončane bitke dobio čin vojvode. Po završetku rata 1918. godine, lazarevački solunci su rešili da sve poginule vojnike u Kolubarskoj bici ponovo sahrane u Lazarevcu. Gradnja Spomen kosturnice i crkve počela je 20. septembra 1938.godine. Osvećenje temelja je obavljeno 8. novembra 1938. godine a objekat završen 1940. godine.

U međuratnom periodu osnovano je „Sokolsko” društvo. Gimnastučari su učestvovali na sletu u Zagrebu 1933. godine kao i na evropskom sletu „Sokola” u Pragu 1934. godine.

Od 1950. godine počinje industrijalizacija ovoga kraja. Otvoren je Površinski kop Polje „A”, a 1952. i Polje „B”. Eksploatacija uglja se povećavala iz godine u godinu, izgradnjom Polja „ D ” i istočnog krila na otkopu „Tamnava” u selu Cvetovac.

1955. godine gasi se kolubarski srez i nastaje srez Lazarevac, koji postoji do 1957. godine, od kada se nalazi u sastavu valjevskog sreza, a zatim 1971. godine opština Lazarevac pripada Regionu Beograd.

Na stalnoj konferenciji gradova u Titogradu ( danas Podgorica ) 1964. godine odlučeno je da Lazarevac dobije status grada. Industrijalizacija kraja rezultirala je promenom izgleda Lazarevca. 1953. godine sagrađena je nova jednospratna zgrada pošte. Sadašnja zgrada opštineje sagrađena 1953., a velika i mala sala 1961. godine.Iste godine su sagrađene zgrada Beogradske banke i prva samoposluga. Od 1953. počinje izgradnja prvih društvenih stanova. 1959. ozidana je prva robna kuća, a završena je i osnovna škola „Vojislav -Voka Savić”. Tehnička škola i Gimnazija su se uselile u novu zgadu 1961. Hotel „Vis” je primio prve goste za doček Nove 1965. Osnovna škola „Dule Karaklajić” primila je prve đake 1. septembra 1972., a Dom kulture je počeo sa radom 27. decembra 1977.godine. Grad je dobio svoju radio stanicu koja je emitovala svoj prvi program 28. novembra 1981. godine.

Lazarevac se prostire 55 kilometara jugozapadno od Beograda u pitomoj šumadijskoj Kolubari, na ravničarsko - brdovitom terenu i to na raskrsnici puteva prema Beogradu, Aranđelovcu, Mladenovcu, Ljigu i Valjevu.U neposrednoj blizini grada su Ibarska magistrala i pruga Beograd - Bar.

Ovaj teren sastoji se od tri doline vremenom nastale duž rečnih tokova Turije, Peštana i Onjega koji se ulivaju u Kolubaru. Nešto dalje su planine Rudnik, Kosmaj, Venčac i Bukulja. Klima je umereno kontinentalna sa prosečnom godišnjom temperaturom vazduha 11,4 0C.Postoje brojni materijalni dokazi o nastanjenosti ovih krajeva u paleolitu. Arheološka istraživanja su otkrila keramičke predmete vinčanskog tipa.

Predmeti pronađeni u Velikim Crljenima i Arapovcu ukazuju na postojanje naselja u bakarnom dobu. U lokalitetu Kalenić - Livade otkriveni su ostaci kuće datovane u 3300 g.p.n.e.

Početkom naše ere ova oblast se nalazila u sastavu rimske imperije.U kripti crkve Svetog Dimitrija, čija gradnja je otpočela 1938., pohranjene su kosti poginulih u bici - 20000 srpskih i 30000 austro -ugarskih vojnika, što je jednstven primer u svetu. U drugom svetskom ratu Lazarevac i okolina oslobođeni su u septembru 1944. Drugu polovinu 20. veka obeležava nagli razvoj industrije (rudarstvo i energetika), veliki priliv stanovništva i modernizacija svih oblasti gradskog života.