Istorija

PRAISTORIJA

Prirodna plodnost zemljišta i blaga klima privlačili su praistorijske ljude da se tu nastane. Paleolitski nalazi otkriveni su na mnogim njivama u Arapovcu i Mirosaljcima. U neolitu su ovde postojala brojna naselja što svedoče pronađeni predmeti na lokalitetu Stubički vis.

Ova oblast je bila naseljena Tračanima, a u IV veku pre nove ere naseljavaju je Kelti-skordisci.

RIMSKO DOBA

Sredinom II veka pre nove ere u ovaj kraj prodiru Rimljani. Tu se naseljavaju isluženi vojnici Flavijeve legije, koji su kao veterani uz novac dobijali i veće zemljišne posede. Osnivaju Rimska naselja, a na brežuljcima Kolubare sadi se vinova loza. Život je bujao sve do III veka kada počinju najezde varvara.

Podelom Rimskog carstva ova oblast je pripala Vizantiji. 441. godine upadaju Huni pod vođstvom Atilom I pustoše ovaj kraj. Posle toga slede najezde Gepida, Sarmata i istočnih Gota, koji su se tu zadržali do 448. godine, kada Vizantija ponovo uspostavlja vlast. U VI veku upadaju Avari, uz koje su ovamo došli i Sloveni. Avari su vremenom isčezli, dok su se Sloveni zadržali do danas. Pošto Sloveni nisu imali organizovanu vlast bili su pod upravom Vizantije. Pored čestih upada Huna, Bugara i Mađara, Vizantija uspeva da održi vlast sve do početka XIII veka.

SREDNJI VEK

Od 1232.godine ovaj kraj se nalazi pod Mađarskom vlašću. Mađarski kralj Vladislav je 1284. godine ustupio svom zetu Dragutinu Beograd i Mačvanski Banat kojem je pripao i ovaj kraj.

Posle smrti kralja Dragutina na vlast dolazi njegov brat kraj Milutin. Do početka XVI veka vlast je često prelazila iz Srpskih u Mađarske ruke.

Turska vojska pod vođstvom Sulejmana Veličanstvenog 1521. godine zauzima Beograd i pustoši ovaj kraj.

TURSKI PERIOD

Kada su Turci osvojili Srbiju, ova oblast je kao i čitava Srbija ušla u sastav Smederevskog Sandžaka, a kasnije Beogradskog pašaluka. Rat između Austrije i Turske krajem XVII veka, donosi stanovništvu ove oblasti velika stradanja, pa dolazi do velike seobe Srba pod Arsenijem Čarnojevićem. Austrija 1717. godine ponovo osvaja ovaj kraj, ali 1737. Godine Turci se vraćaju i od 1739.godine ponovo vladaju. Austrijsko-Turski rat i kuga, krajem XVIII veka su opustošili večinu naselja u ovom području. Povratak dahija u Srbiju 1799. godine i njihova nasilnička uprava izaziva nezadovoljstvo kod naroda, koji vrše pripreme za ustanak. Doznavši za ovo, dahije su sečom knezova pokušale da spreče ustanak. Među prvima koje su dahije ubile bio je knez Stanoje Mihailović iz Zeoka. Od izbijanja I Srpskog ustanka 1804. godine, pa sve do povratka Turaka 1813. godine ovaj kraj je bio slobodan. Kada je Miloš Obrenović 1815.godine digao II Srpski ustanak, narod ovog kraja je odmah stao uz njega. Posle pregovora sa Marasli Ali Pašom, prilike u Srbiji su se smirile. Obnavljaju se crkve u Baroševcu, Vreocima i Šopicu i grade se nove. Administrativnom podelom na srezove 1836. godine ovaj kraj je pripao Kolubarskom srezu, čije je središte bilo Šopić. Po popisu iz 1846. godine Šopic je imao 95 kuća i 578 stanovnika.

OSNIVANJE LAZAREVCA

Posle proglašenja nezavisnosti Srbije 1878. godine ova oblast se, zbog blizine Beograda i jače trgovine sa Austrijom, brzo razvija. Selo Šopić je 1882.godine proglašeno za varošicu. Breg Zbegovac, kod Šopića, idealnog položaja privlačio je žitelje varošice Šopić, a i doseljenike sa strane. Prvu kuću na Zbegovcu sagradio je Negovan Nedeljković iz Šopića 1858. godine. Naselje na brdu Zbegovac se sve više naseljava i otvaraju se zanatlijske radnje, zadruge, kafane i trgovačke radnje. Novodoseljeni trgovci i zanatlije Zbegovca su želeli da osnuju svoju opštinu i tako dolaze u sukob sa vodećim ljudima iz Šopića. 1882. godine ovo bezimeno naselje dobija Zdravstvenu zadrugu, poštu i telegraf. Od 1885. godine u Lazarevcu se nalazi sreski sud. Na Lazarevu subotu 24.04.1887.godine u Zbegovcu je održan zbor. Sa ovog zbora je u skupštini kraljevine Srbije upućen zahtev da se naselju na Zbegovcu daruje ime i odobri osnivanje opštine. Vlasti Šopića su poslali pismo skupštini o neslaganju, jer se do tada u Šopiću nalazilo sedište sreza. Narodna Skupština Kraljevine Srbije je dobijeni zahtev građana sa brda Zbegovac posle dvogodišnjeg osporavanja predala Ministarskom Savetu radi udovoljenja želja građana. Savet je odlučio da 1889. godine bezimena varošica dobije ime Lazarevac, u čast srpskog kneza Lazara Hrebeljanovića. Naime, te godine je pripremana proslava 500 godišnjice boja na Kosovu. Ceo događaj je propraćen 28. juna 1889. godine u "Srpskim novinama" koje je uređivao Pera Todorović. Prva škola počela je da radi 1.10.1889. godine (nova školska zgrada je useljena 1906. godine). Lazarevčani su uspeli da iz sela Šopica presele sedište sreza kolubarskog 1895. godine. Religiozne običaje Lazarevčani su obavljali u crkvi u Petki, jer su im Šopicani to zabranjivali. Problem je prevaziđen nakon nekoliko meseci. Proglašenjem za sresko mesto Lazarevac se razvija kao upravno i privredno središte ove oblasti i naglo napreduje. Veliki uticaj na razvoj imala je raskrsnica puteva ka Beogradu, Rudniku i Aranđelovcu. Ovim putevima je ubrzan promet i intezivnije naseljavanje varošice. Početkom XX veka Lazarevac dobija poštu, apoteku i prvog lekara. Veliki uticaj na razvoj Lazarevca imala je izgradnja železničke pruge Valjevo - Mladenovac 1908.godine.

I SVETSKI RAT

Odmah po Austro-Ugarskoj objavi rata Srbiji 1914. godine stanovnici ovog kraja su se u velikom broju odazvali u redove Srpske vojske. Lazarevac je u I svetskom ratu bio poprište odlućujućih bitki za opstanak Srbije. Od 16. novembra do 15. decembra 1914. trajala je Kolubarska bitka. Najkrvavije borbe su vođene radi zauzimanja visova Vračeg brda i Čavke. General Živojin Mišić je posle uspešno okončane bitke dobio čin vojvode. Srpska vojska je uspela da zaustavi brojčano jačeg neprijatelja, dotuče ga i natera na povlačenje preko Save i Dunava. U septembru 1915. godine počinje nova Austrougarska ofanziva. I pored jakog otpora Srpska vojska je morala da se povlači tako da je već krajem oktobra napustila Lazarevac. Stanovništvo ovog kraja mnogo je stradalo, što zbog ratnih operacija, što prilikom povlačenja preko Albanije. Za vreme okupacije od 1915. do 1918. godine Austrougarska vojska je vršila svirepe zločine nad golorukim stanovništvom. Posle proboja Solunskog fronta 1918. godine neprijatelj je potiskivan ka severu tako da je 30. oktobra 1918. godine oslobođen Lazarevac.

PERIOD IZMEĐU DVA SVETSKA RATA

I svetski rat je ostavio teške tragove u Lazarevačkom kraju. Veliki broj ljudi stradao je u ratu, a stanovništvo i privredu je zahvatila velika ekonomska kriza. Po završetku rata 1918. godine lazarevački Solunci su rešili da sve poginule vojnike u Kolubarskoj bitci ponovo sahrane u Lazarevcu. Gradnja spomen kosturnice i crkve počela je 20.8.1938. godine. Osvećenje temelja je obavljeno 8.11.1938. godine, a objekat je završen 1940. godine. Prva bolnica u Lazarevcu sagrađena je 1930. godine. Dobrotvori zgrade, koja je prve pacijente primila 1932., bili su Toma i Ilinka Paunović iz Šopića. U međuratnom periodu osnovano je "Sokolsko" društvo. Gimnastičari su ušestvovali na sletu u Zagrebu 1933. godine kao i na evropskom sletu "Sokola" u Pragu 1934. godine.

II SVETSKI RAT

Dan posle šestoaprilskog bombardovanja Beograda i Lazarevac je bombardovan. Cilj nemačkih bombardera bio je pomoćni aerodrom u neposrednoj blizini Lazarevca. Delimično je stradao grad i njegovo nezaštićeno stanovništvo. Rat ubrzo biva izgubljen i Nemci okupiraju Lazarevac. Ubrzo su na ovom prostoru formirani partizanski i četnički odredi, koji vrše sabotaže i povremene napade na okupatora. Ipak, vodilo se računa i o drugim stvarima, pa je tako, recimo, 01.04.1942. počela sa radom građanska škola. Lazarevac je od okupatora oslobodjen 18. septembar 1944. godine.

LAZAREVAC DANAS

Lazarevac, središte opštine, površine 284 kvadratnih kilometara. Od Beograda, u čijem se sastavu nalazi, udaljen je 55 kilometara. Sa njim je povezan železničkom prugom Beograd - Bar i Ibarskom magistralom. Od 1950. godine počinje industrijalizacija ovoga kraja. Otvoren je Površinski kop Polje "A", a 1952. godine i Polje "B". Eksploatacija uglja se povećavala iz godine u godinu, izgradnjom Polja "D" i istočnog krila na otkopu "Tamnava" u selu Cvetovac. 1955. godine gasi se kolubarski srez i nastaje srez Lazarevac, koji postoji do 1957. godine, od kada se nalazi u sastavu valjevskog sreza, a zatim 1971. opština Lazarevac pripada Regionu Beograd. Na Stalnoj Konferenciji gradova, u Titogradu, 1964. godine odlučeno je da Lazarevac dobije status grada. Industrijalizacija kraja rezultirala je promenom izgleda Lazarevca. 1953. sagrađena je nova jednospratna zgrada pošte. Sadašnja zgrada opštine sagrađena je 1953. godine, a velika i mala sala 1961. godine. Iste godine sagrađena je i zgrada Beogradske banke i sazidana prva samoposluga. Od 1953. počinje izgradnja prvih društvenih stanova. 1959. ozidana je prva robna kuća, a iste godine završena je i osnovna škola "Vojislav Voka Savić". Tehnička škola i Gimnazija su se uselile u novu zgradu 1961. U Titogradu 1964. godine Lazarevac dobija status grada. Hotel "Vis" je počeo da prima goste za doček Nove 1965. godine. Osnovna škola "Dule Karaklajić" počela je sa radom 01. septembra 1972. godine. Dom kulture je počeo sa radom 27. decembra 1977. Grad je dobio svoju radio stanicu koja je emitovala svoj prvi program 28. novembra 1981. godine.